Inteligencija stroja i drugi eseji

Eseji francuskog filmskog redatelja i esejista Jeana Epsteina čine zaseban dio teorije filma nastale u okvirima francuske umjetničke avangarde 20-ih godina XX. stoljeća i teorijskih promišljanja iste te avangarde. U djelu su skupljena dva Epsteinova dulja eseja (Inteligencija stroja i Đavolji film, objavljena 1946–1947. te osam kraćih objavljivanih između 1921. i 1926: Dobar dan, filme, Uvećanje, Mistični film, Kinematograf viđen s Etne, O nekim karakteristikama fotogeničnosti, Zlatni jezik, Fotogenični element i Za jednu novu avangardu).

U kontekstu šire shvaćenih teorija avangarde Epstein se metodološkom ambicioznošću svoga pristupa profilira kao prvi sustavni teoretičar filma, motiviran ponajprije idejom pokreta kao srži filmskog medija i umjetnosti. Razvidno je i Epsteinovo povezivanje problema estetike filma sa širom ulogom filma u suvremenoj kulturi, koju ulogu autor drži revolucionarnom u smislu utjecaja na čovjekovu percepciju svijeta, te, i s tim u vezi, a što mu dodatno osigurava specifično mjesto u filmologiji, s idejama prirodnih znanosti, napose fizike.

— Bruno Kragić

Ovo djelo je jedno od najvažnijih djela u teoriji filma. Radi se o prvim pokušajima analize filmskog jezika i emancipacije filma kao zasebne umjetničke forme. Znanstveni doprinos Epsteinovih eseja je bio izuzetno važan za avangardni film, ali i za razvoj teorije i semiotike filma, a njegovi teorijski radovi utjecali su, ne samo na neoavangardne redatelje s početka 20. stoljeća, nego i kasnije, kao i na teoretičare filma i filozofe kao što su Gilles Deleuze i Jacques Rancière. Upravo zahvaljujući prvim teoretičarima filma kao što je bio Epstein, filmologija se desetljećima kasnije razvijala kao samostalna humanistička disciplina, a film se danas proučava kao samostalna umjetnost.

— Etami Borjan